Gradówka – czym jest i jak ją skutecznie usunąć?
Gradówka to jedna z najpowszechniej występujących chorób oczu. Na wstępnych etapach nie jest niebezpieczna, ale może powodować wyraźny dyskomfort. Gdy pojawi się na powiece, wskazane jest udanie się do lekarza. Jak leczy się gradówkę? Jak rozpoznać tę chorobę i nie pomylić jej z innymi zmianami na powiekach?
Czym jest gradówka?
Gradówka to zmiana występująca na powiece, która przyjmuje postać niebolesnego guzka. Ma różne rozmiary, a z czasem może rosnąć lub maleć. Zdarza się, że duże gradówki powodują ucisk na rogówce, co prowadzi do pojawienia się astygmatyzmu. Skutkiem takiego zjawiska jest pogorszenie ostrości wzroku – zarówno z daleka, jak i bliska.
Zgodnie z naukową definicją, gradówka jest zapaleniem łojowych gruczołów tarczkowych powiek Meiboma lub Zeissa. Do jej powstania dochodzi w wyniku zamknięcia przewodu, który wyprowadza wydzielinę tłuszczową do filmu łzowego pokrywającego oko. Zjawisko to powoduje zaleganie wydzieliny w obrębie gruczołu, a co za tym idzie – utworzenie się guzka wyczuwalnego pod palcem. Gradówka może wystąpić w gruczołach łojowych powieki dolnej oraz górnej, tam, gdzie ujścia znajdują się w linii szarej krawędzi powieki.
Gradówka może występować pojedynczo lub w większych grupach – gdy doszło do zatkania co najmniej kilku gruczołów łojowych. Odczyn zapalny może pojawiać się wielokrotnie w każdym z kilkudziesięciu gruczołów Meiboma.
Jak wygląda gradówka?
Gradówka to twarde, guzkowate uwypuklenie skóry. Może mieć kilka lub nawet kilkanaście milimetrów średnicy. Znajduje się powyżej brzegu rzęsowego. Na ogół nie towarzyszy jej odczyn zapalny, ale u niektórych osób skóra może być obrzęknięta, tkliwa i zaczerwieniona. Więcej zmian można zaobserwować po odchyleniu powieki. Wówczas widać ograniczone zgrubienie tarczki i przekrwienie spojówki powiekowej. Samo ognisko może być żółtawe – to zmieniony zapalnie gruczoł łojowy.
Zdarza się, że ognisko gradówki jest pokryte ziarniną. Czasem jest to nawet kilka punktów – w przypadku gradówki mnogiej. Jeśli zmiana jest bardzo duża, może powodować deformację rogówki.
Gradówka a jęczmień – najważniejsze różnice
Gradówka i jęczmień to dwie najpowszechniej występujące zmiany w obrębie powieki. Często są ze sobą mylone, zwłaszcza przez osoby, które nie znają ich dokładnej definicji. Jęczmień zwykle wiąże się z infekcją i dużą bolesnością.
Gradówka nie objawia się takimi dolegliwościami. Jest niemal niezauważalna. Wielu pacjentów dowiaduje się o jej obecności dopiero po zauważeniu guzka wyczuwalnego pod palcami. Czasami diagnostyka gradówki następuje również w związku z nagłym pogorszeniem widzenia.
Gradówka czasami jest mylona również z nabłoniakiem wapniejącym Malherbe’a (pilomatrixoma). Jest tak przede wszystkim w przypadku dzieci. W takiej sytuacji rozstrzygające jest badanie histopatologiczne wyciętego guzka. Sama zmiana wygląda bowiem bardzo podobnie.
Przyczyny występowania gradówki
Gradówka może pojawić się nawet u osób, które dbają o higienę okolic oczu. Do najczęstszych przyczyn wystąpienia tej choroby warto zaliczyć:
- niewyleczone ostre zapalenie gruczołu tarczkowego – jęczmienia wewnętrznego,
- zakażenie bakteryjne – zwłaszcza te wywołane gronkowcem,
- nużyca – zarażenie nużeńcem pasożytującym w mieszkach włosowych i gruczołach łojowych skóry,
- zaburzenia gospodarki tłuszczowej,
- niewłaściwa higiena podczas pracy angażującej wzrok – m.in. pracy przy komputerze czy jako kierowca zawodowy,
- rzadkie mruganie – prowadzące do zmniejszenia ilości wydzielanego meibum i upośledzenia dystrybucji filmu łzowego.
Gradówka bardzo często pojawia się również u osób, które borykają się z trądzikiem różowatym i łojotokowym zapaleniem skóry. Towarzyszy ona innym zmianom ustrojowym. Jeśli zmiany nawracają regularnie i są uciążliwe, istnieje możliwość wdrożenia antybiotykoterapii zapobiegawczej.
Na pojawianie się gradówek są też narażone osoby ze słabą odpornością i schorzeniami powodującymi jej upośledzenie. Mowa tu przede wszystkim o chorych na cukrzycę czy niedokrwistość. Osoby te często nie zdają sobie sprawy z tego, że mają wspomniane schorzenia. Zwykle to właśnie te choroby są przyczyną występowania regularnych stanów zapalnych powiek oraz patogennej flory bakteryjnej. Pojawiają się u nich nie tylko gradówki, lecz także jęczmienie. Zazwyczaj cechują się one nawracającym przebiegiem i mnogim umiejscowieniem.
Gradówka pojawia się zarówno u rodziców, jak i dzieci. Najmłodsi często borykają się z powracaniem tej choroby.
Kiedy gradówka jest wskazaniem do udania się do lekarza?
Niektóre osoby decydują się na stosowanie domowych metod walki z gradówką. Leczenie farmakologiczne jest jednak nie tylko skuteczniejsze, lecz także bezpieczniejsze. Z tego powodu wizyta u okulisty jest wskazana zawsze wtedy, gdy zauważysz niepokojące zmiany w okolicach oczu.
Do lekarza należy jak najszybciej skierować się w sytuacji, gdy wystąpiły następujące objawy:
- wypadanie rzęs związane z wyraźnym pogrubieniem powieki,
- zaburzenia widzenia,
- obrzęk całego oka i sinoczerwona obwódka wokół rogówki – takie objawy dotyczą nie tylko powiek,
- gorączka,
- powiększenie i tkliwość węzłów chłonnych.
Jak rozpoznać gradówkę?
Nawet jeśli podejrzewasz, że na Twoim oku pojawiła się gradówka, ostateczną diagnozę zawsze powinien postawić lekarz. Następuje to w wyniku przeprowadzenia badania klinicznego oraz wywiadu. W trakcie diagnostyki gradówki stosuje się przede wszystkim lampę szczelinową. Dzięki niej możliwe jest dokładne obejrzenie powieki, gałki ocznej oraz tkanek w okolicach oczodołu.
Czego nie robić przy gradówce?
W początkowych stadiach gradówka nie powoduje praktycznie żadnych dolegliwości. Problemy z widzeniem pojawiają się jedynie w przypadku większych guzków, które naciskają na rogówkę. Dlatego osoby borykające się z gradówką zwykle mogą przez długi czas prowadzić normalne życie, w tym kierować samochodem czy korzystać z komputera.
Jeśli jednak wykryto u Ciebie gradówkę, unikaj:
- wyciskania guzka – guzek wyczuwalny pod palcami może powodować chęć jego wyciśnięcia, jednak takie działanie może jedynie doprowadzić do pogorszenia sytuacji,
- dotykania oczu brudnymi rękami – zanieczyszczenia znajdujące się na dłoniach mogą spowodować kolejne infekcje,
- przekłuwania gradówki – taką czynność może wykonać jedynie lekarz, w trakcie chirurgicznego usuwania gradówki. Samodzielne przekłuwanie guzka może spowodować jeszcze większe komplikacje.
Nawracający problem gradówki
Nawracająca gradówka, zwłaszcza gdy pojawia się w tym samym miejscu, może świadczyć o nowotworze – najczęściej raku gruczołu łojowego. Taki guzek często występuje w połączeniu z utratą rzęs. Niepokojące może być również przewlekle jednostronne zapalenie brzegów powiek, które także jest jednym z objawów złośliwego nowotworu powieki.
Jak leczy się gradówkę?
Małe gradówki mają tendencję do samodzielnego znikania. Następuje to zwykle w ciągu kilku tygodni lub miesięcy. Jeśli jednak gradówka nie ustąpi samoistnie, konieczne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia.
- Wśród obecnie stosowanych metod leczenia gradówki można wyróżnić jej chirurgiczne usunięcie. Polega ono na otwarciu guzka od strony spojówki tarczkowej. Jego zawartość jest następnie wyłyżeczkowana – usuwa się ją z wykorzystaniem specjalistycznego, niewielkiego narzędzia. Lekarz pozbywa się również włóknistej torebki, w której wcześniej znajdowała się wydzielina.
- Inną metodą leczenia gradówki jest podanie zastrzyków z kortykosteroidami. Takie działanie może jednak powodować odbarwienie się skóry w miejscu, w którym zastosowano preparat. Innym powikłaniem jest również atrofia w punkcie wstrzyknięcia leku.
- Istnieje również opcja zastosowania metod domowych, po które sięga się pod okiem lekarza i tylko w pierwszym okresie, gdy zmiana nie jest jeszcze zbyt duża. Mowa tu o stosowaniu ciepłych okładów i masażu zmiany chorobowej. Ruchy powinno się wykonywać zgodnie z przebiegiem gruczołów i ich ujść, w kierunku brzegu powieki. W ten sposób możliwe jest upłynnienie wydzieliny i odblokowanie ujścia gruczołu. Jeśli taki krok nie przyniesie rezultatów, konieczne jest wdrożenie leczenia specjalistycznego.
- Gradówkę leczy się też antybiotykami. Wdrożenie takiej metody jest poprzedzone posiewem i antybiogramem. Istnieje również opcja zastosowania antybiotyku o szerokim spektrum działania, jednak wówczas terapia musi trwać jak najkrócej. Najczęściej wykorzystuje się leki z grupy tetracyklin i makrolidów. Antybiotykoterapię stosuje się też u chorych na trądzik, w celach profilaktycznych.
Zazwyczaj leczenie rozpoczyna się od metod domowych. Kolejne jest podanie antybiotyków lub zastrzyków z kortykosteroidami. Jeśli takie sposoby leczenia nie zadziałają przez okres 4-8 tygodni, konieczne jest wdrożenie bardziej skomplikowanych działań. Zazwyczaj w takim przypadku wykonuje się chirurgiczne usunięcie gradówki lub badania pod kątem nużycy.
Obecnie zabieg usuwania gradówki można bez problemu wykonać za darmo, w ramach NFZ. Konieczne jest jedynie uzyskanie skierowania od lekarza okulisty.
Do czego może doprowadzić nieleczona gradówka?
Nieleczona gradówka może doprowadzić do wystąpienia stanu zapalnego oczodołu. Czasami dochodzi również do zainfekowania całego organizmu i innych poważnych problemów zdrowotnych. Gdy guzek jest większy i uciska na rogówkę, powoduje także pogorszenie jakości widzenia. Przekłada się to przede wszystkim na komfort codziennego życia. Co więcej, taki stan może doprowadzić również do trwałych zaburzeń widzenia i astygmatyzmu.
Gradówka może utrzymywać się na oku nawet przez kilka miesięcy. Jej leczenie jest czasochłonne, ale w wielu przypadkach okazuje się niezbędne. Jeśli po około 14 dniach korzystania z metod domowych nie doszło do poprawy, niezbędne jest udanie się lekarza. Specjalista zdecyduje o kolejnych krokach, by uniknąć poważnych konsekwencji powodowanych przez nieleczoną gradówkę.
Bibliografia
Powiązane artykuły
