Zaćma u dzieci

Zaćma to bezbolesna choroba oczu polegająca na nabytym lub postępującym zmętnieniu soczewki oka. Zmętnienie soczewki może doprowadzić do widzenia, jak przez zaparowaną szybę, a w bardzo zaawansowanych przypadkach nawet do całkowitej utraty wzroku.

Zaćmę coraz częściej diagnozuje się u dzieci: może występować już w momencie narodzin lub pojawić się w pierwszych latach życia. Zaćma u niemowląt i małych dzieci często bywa dziedziczona. Duży wpływ na rozwój choroby mają także czynniki towarzyszące ciąży, np. stosowane leki czy choroby zakaźne (różyczka lub odra). Choroby nie należy bagatelizować, gdyż często przyczynia się do nieprawidłowego widzenia i rozwoju dziecka poprzez wtórne niedowidzenie, oczopląs, zez, a nawet zanik gałki ocznej.

Objawy zaćmy dziecięcej

U dzieci z objawami zaćmy można zaobserwować: białe źrenice, częste przecieranie oczu, brak zainteresowania pokazywanym przedmiotem, a także charakterystyczny objaw palcowo-oczny, który polega na uciskaniu przez niemowlę oczu piąstkami lub kciukiem. Bywają także przypadki bezobjawowe, które często występują w przypadku zaćmy nieobejmującej centralnej części soczewki. Przyczynia się to do rozpoznania choroby dopiero na etapie przedszkola, czy szkoły.

Zaćma wrodzona

Do najczęstszych przyczyn zaćmy wrodzonej zalicza się:

• problemy w trakcie ciąży – np. przyjmowanie przez matkę niewłaściwych leków;
• wewnątrzmaciczne zakażenia;
• rozmaite choroby – np. różyczkę.

Do grupy ryzyka należą także osoby, których dotyczą nieprawidłowości i aberracje chromosomowe. Chodzi m.in. o zespół Downa, trisomię 13 i 18 lub delecję krótkiego ramienia chromosomu 5.

Postępowanie medyczne zależy od rodzaju zaćmy wrodzonej. Lekarze wyróżniają odmianę:

• warstwową (okołojądrową);
• jądrową;
• całkowitą;
• torebkową (przednią i tylną);
• biegunową;
• błoniastą.

Objawy zaćmy wrodzonej

Charakterystycznym objawem tej odmiany zaćmy u dzieci jest wspomniana już biała źrenica. Inny symptom, po którym można ją rozpoznać, to odruch palcowo-oczny Franceschettiego. Bardzo trudno jest jednak zdiagnozować zaćmę wrodzoną częściową. Jej objawy pojawiają się zwykle, gdy dziecko ma już kilka lat, a wówczas ryzyko utraty wzroku wzrasta.

Leczenie zaćmy

Leczenie zaćmy u dzieci zbliżone jest do zabiegów przeprowadzanych u osób dorosłych i polega na operacyjnym usunięciu zmętniałej soczewki. Ze względu na fakt, że zmętniała soczewka uniemożliwia prawidłowy rozwój zdolności widzenia, zabieg chirurgiczny powinien zostać przeprowadzony jak najwcześniej, praktycznie bezpośrednio po rozpoznaniu choroby.

Zabieg usunięcia zaćmy przeprowadzany jest metodą fakoemulsyfikacji, czyli ultradźwiękowego rozbicia zmętniałej soczewki. W jej miejsce wszczepiana jest sztuczna soczewka. W przypadku przeciwwskazań medycznych do wszczepienia sztucznej soczewki stosuje się tymczasowe leczenie wykorzystujące okulary lub soczewki kontaktowe. Po zabiegu wzrok dziecka wymaga rehabilitacji.

Operacyjne leczenie zaćmy u dzieci na NFZ

W CM MAVIT operacyjne leczenie zaćmy przeprowadzamy także w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia. Mali pacjenci mogą skorzystać nieodpłatnie z badań wykonywanych w procesie kwalifikacji do zabiegu. Służą one analizie parametrów oka, na podstawie których dobiera się odpowiednie soczewki wewnątrzgałkowe. Podobnie jak u osób dorosłych, występowanie zaćmy u dzieci stwierdza się na podstawie m.in. takich procedur, jak badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego, badanie dna oka (czyli ocena stanu siatkówki) oraz ocena stanu rogówki i jej śródbłonka. Wszystkie wymienione badania są bezbolesne i nie wiążą się z żadnym dyskomfortem pacjenta. Kwalifikacja do operacji zaćmy u dzieci obejmuje także rozmowę ze specjalistą, podczas której objaśnia on dokładnie cały proces leczenia i udziela opiekunom pacjenta odpowiedzi na ewentualne pytania.

W ramach NFZ leczenie zaćmy u małych pacjentów odbywa się wspomnianą już metodą fakoemulsyfikacji wraz ze wszczepem standardowej soczewki zwijalnej. Oznacza to, że do zabiegu wystarczy wykonać jedynie niewielkie nacięcie w rogówce (około 2,5 mm). Lekarz wprowadza zwiniętą soczewkę, która samoczynnie rozwija się w oku. Dzięki temu rana pozabiegowa nie wymaga zakładania szwów i szybko się goi. Refundowana przez NFZ przy leczeniu zaćmy soczewka standardowa to soczewka jednoogniskowa, czyli taka, która gwarantuje wyraźne widzenie w ograniczonym zakresie odległości. Oznacza to, że po zabiegu dziecko w niektórych sytuacjach będzie potrzebowało korekty okularowej. Ponieważ jednak jego  narząd wzroku będzie się jeszcze rozwijał, soczewkę wieloogniskową warto zaimplantować dopiero wówczas, gdy ustali się ostateczna refrakcja, czyli po 20 roku życia.Na refundowane przez NFZ leczenie chirurgiczne zaćmy zapraszamy do placówki CM MAVIT w Katowicach.

Leczenie zaćmy wrodzonej – rehabilitacja

Stosując się do zaleceń specjalisty, pacjent po zabiegu ma szansę uzyskać satysfakcjonującą ostrość widzenia. Udane leczenie zaćmy to jednak nie wszystko. U pacjentów z zaćmą wrodzoną konieczna jest także wzmożona czujność, ponieważ choroba może prowadzić do innych przypadłości. Jedną z nich jest oczopląs. Takim sytuacjom zdecydowanie należy przeciwdziałać.

Zaćma jest poważną wadą wzroku, która może rozwijać się nawet u nowo narodzonych dzieci (mimo że powszechnie kojarzona jest raczej ze starszymi osobami). Dlatego tak duże znaczenie mają regularne kontrole okulistyczne – zwłaszcza w przypadku pacjentów z grupy podwyższonego ryzyka. Jednym z czynników mających wpływ na rozwinięcie się tej choroby jest genetyka, zaćma może zostać odziedziczona. W Centrum Medycznym MAVIT udzielamy konsultacji okulistycznych pacjentom w każdym wieku. Odpowiednio wcześnie zdiagnozowana zaćma wrodzona może być skutecznie leczona nawet w przypadku bardzo małych dzieci.