Zaćma, znana również jako cataracta, jest najczęściej występującą na świecie chorobą oczu. Ma bezpośredni związek z naturalnymi procesami starzenia się organizmu. W jej wyniku dochodzi do zmętnienia soczewki oka. W skrajnym przypadku, w razie braku leczenia może dojść do bardzo silnego zmętnienia, którego najgorszym skutkiem jest ślepota. Aby uniknąć przykrych skutków schorzenia, warto rozważyć operację na zaćmę. Co warto wiedzieć o tym zabiegu? 

Czym jest zaćma? Przyczyny i objawy 

Osoby, które cierpią na zaćmę, mają problem z nieostrym widzeniem. Można to porównać do nieustannego patrzenia przez zabrudzone szkła okularów. Co więcej, w momencie skierowania wzroku do światła, pacjenci doświadczają zjawiska olśnienia i nadwrażliwości. Jak przebiega operacja zaćmy i co jeszcze warto wiedzieć na temat tej choroby?

Zaćma powstaje w wyniku zmętnienia soczewki oka. Jej przyczyn specjaliści dopatrują się głównie w:

• predyspozycjach genetycznych,
• wieku pacjenta,
• przebytych urazach gałki ocznej,
• chorobach ogólnoustrojowych,
• chorobach przewlekłych,
• niezdrowej diecie,
• zażywaniu nikotyny. 

Schorzenie może występować w różnych postaciach, w zależności od lokalizacji zmian w soczewce oka. W każdym z przypadków objawia się problemami z oceną odległości, widzeniem nocnym, poruszaniem się, nadmierną wrażliwością na światło lub zamglonym i nieostrym widzeniem kolorów. 

Wraz z rozwojem tego schorzenia osoby chore są w stanie dostrzec wyłącznie kontury dużych przedmiotów. To z kolei przekłada się na znaczne ograniczenie funkcji poznawczych, a tym samym pogorszenie codziennego komfortu życia. Pacjenci bywają zmuszeni do rezygnacji z wykonywania wielu zwykłych czynności, takich jak prowadzenie samochodu czy czytanie książek. Inne objawy to blaknące i ciemniejące kolory oraz podwójne widzenie. Dolegliwości typu swędzenie, ból, łzawienie czy zaczerwienienie nie występują. Sama choroba dotyka najczęściej osoby po 60. roku życia, choć zdarza się, że operacyjne leczenie zaćmy jest prowadzone także u młodszych. W ich przypadku przyczyną schorzenia bywa bardzo często uraz oka, stałe przyjmowanie określonych leków lub powikłania po innych chorobach (np. cukrzycy lub tężyczce). Można też spotkać się ze zjawiskiem zaćmy wrodzonej, która występuje u dzieci. Jej przyczyną są uwarunkowania genetyczne lub choroby, które kobieta przeszła w trakcie ciąży.

Na czym polega zabieg usunięcia zaćmy?

Na początek należy zaznaczyć, iż na ten moment farmakologiczne leczenie cataracty nie jest możliwe ze względu na brak skutecznych preparatów. Z tego powodu jedynym sposobem jest chirurgia zaćmy. Warto wspomnieć, że jest ona jednym z najbezpieczniejszych rozwiązań. 

Cała procedura trwa zaledwie 10–15 minut i polega na wymianie zmętniałej soczewki na sztuczną soczewkę wewnątrzgałkową. Kiedy jest najlepszy moment na wykonanie zabiegu usunięcia zaćmy? Operacja powinna zostać przeprowadzona w momencie, gdy schorzenie zaczyna przeszkadzać pacjentowi w prawidłowym widzeniu oraz w negatywny sposób wpływa na jego codzienne życie. Zgodę musi wyrazić zarówno chory, jak i lekarz. Co istotne, nie powinno się odwlekać decyzji zbyt długo, czekając na moment, aż wzrok jeszcze bardziej się pogorszy. Usunięcie twardszej i bardziej zmętniałej soczewki wiąże się z ryzykiem pojawienia się powikłań pooperacyjnych oraz może skutkować dłuższą rekonwalescencją.

Gdy decyzja o operacji usunięcia zaćmy zostanie podjęta, pacjent musi podjąć kolejną bardzo ważną decyzję dotyczącą typu zastosowanych soczewek. Ma to szczególne znaczenie, ponieważ sztuczna soczewka jest z reguły wszczepiania tylko raz w życiu. Poszczególne typy różnią się od siebie zarówno jakością, jak i funkcjonalnością. Na wizycie kwalifikującej do zabiegu lekarz powinien przedstawić pacjentowi konkretne rodzaje soczewek, które mogą zostać zastosowane w indywidualnym przypadku. Osoby decydujące się na prywatny zabieg usunięcia zaćmy mają większy wachlarz możliwości i mogą zdecydować się na soczewki, które nie będą już wymagać korekcji okularowej.

Jak przebiega operacja zaćmy? Najważniejsze informacje

Jedną z najważniejszych kwestii, tuż po zakwalifikowaniu się pacjenta do operacji na zaćmę, jest przygotowanie go do zabiegu. W tym celu wykonuje się wszystkie istotne badania, aby procedura była bezpieczna i przebiegła bez zbędnych komplikacji. Ponadto lekarz prowadzący wydaje zalecenia, których należy przestrzegać. 

Tuż przed samym zabiegiem Pacjentowi podaje się znieczulające krople do oczu o działaniu miejscowym. Następnie oczyszcza i odkaża się obszar operacyjny, aby zapobiec zanieczyszczeniu narządu wzroku. Do rozszerzenia powiek stosuje się rozwórkę. Konieczne jest też zabezpieczenie rzęs jałowym wacikiem. 

Odpowiadając na pytanie, jak przebiega operacja zaćmy, warto zaznaczyć, że jest to zabieg chirurgiczny całkowicie bezpieczny dla pacjenta. Ustabilizowane pole operacyjne uniemożliwia zamknięcie oka. W czasie zabiegu odczuwalny dla pacjenta jest jedynie dotyk. W razie wystąpienia dyskomfortu ważne jest, aby zasygnalizować go lekarzowi. 

Operator wykonuje dwa porty dla mikronarzędzi, a następnie wykonuje kapsulotomię przednią. Dzięki temu możliwe jest wyciągnięcie soczewki pacjenta. W chirurgii zaćmy wykorzystuje się do tego celu głowicę, która rozbija i zasysa jądro soczewki, emitując ultradźwięki. Kolejną czynnością jest przygotowanie miejsca do wszczepu indywidualnie dobranego implantu soczewki. Lekarz musi uprzednio odessać pozostałe masy korowe narzędziami do irygacji i aspiracji. Następnie dokonuje implantacji i fiksacji właściwej soczewki. Operacja na zaćmę kończy się podaniem leków oraz wykonaniem opatrunku. 

Chirurgia zaćmy metodą fakoemulsyfikacji – jak wygląda zabieg?

Metodą, która obecnie cieszy się popularnością w przypadku leczenia zaćmy, jest fakoemulsyfikacja. Zabieg polega na ultradźwiękowym rozdrobnieniu zmętniałej soczewki oraz jej wypłukaniu. Następnie w jej miejsce wszczepia się sztuczną soczewkę, jednoogniskową lub wieloogniskową. Chirurgia zaćmy odbywa się przy wykorzystaniu znieczulenia miejscowego dzięki zastosowaniu kropli do oczu. Pacjent przez cały czas znajduje się pod opieką anestezjologa. W nowoczesnych placówkach lekarze bazują na specjalnych systemach, które umożliwiają zautomatyzowanie tych elementów zabiegu, które w razie wykonywania ręcznego byłyby obarczone błędem. W celu zminimalizowania ryzyka zakażenia okołooperacyjnego stosuje się także jednorazowe zestawy chirurgiczne. Po upływie 2–3 godzin od przeprowadzenia zabiegu na zaćmę pacjent może już wrócić do domu.

Co jeszcze warto wiedzieć o zaćmie?

Bezoperacyjne leczenie zaćmy nie jest na ten moment możliwe. Oznacza to, że pacjentom nie pomogą same okulary korekcyjne czy stosowanie kropli. Im szybciej zostanie przeprowadzony zabieg, tym szybciej będzie można cieszyć się prawidłowym widzeniem oraz ponownym komfortem życia. 

Konieczność noszenia okularów po przeprowadzeniu operacji na zaćmę jest zależna od tego, na jaki rodzaj soczewki zdecydował się chory. Jeśli były to soczewki jednoogniskowe (dostępne w ramach NFZ), noszenie okularów jest niezbędne. Jeśli jednak zmętniała soczewka została zastąpiona wieloogniskową, jest ona w stanie korygować wady wzroku. 

Najbardziej zaawansowane wersje mogą zapewnić dobre widzenie na wszystkie odległości – zarówno do bliży, dali jak i na pośrednie dystanse. Można również spotkać się z soczewkami torycznymi, które są przeznaczone do korygowania astygmatyzmu. Należy jednak mieć na uwadze fakt, że opisywany zabieg nie leczy innych schorzeń oczu, które mogłyby negatywnie wpłynąć na jakość widzenia.

Ile trwa rekonwalescencja po operacji zaćmy?

Wielu pacjentów zadaje sobie pytanie o to, ile trwa rekonwalescencja po operacji zaćmy. Dobra informacja jest taka, że powrót do zdrowia trwa zaledwie miesiąc. Do wykonywania większości codziennych zajęć można jednak powrócić już po kilku dniach. W okresie rekonwalescencji powinno się przede wszystkim unikać nadmiernego wysiłku oraz dźwigania ciężkich przedmiotów. Obecnie za w pełni bezpieczne, a przy tym skuteczne soczewki uznaje się te wykonane z akrylu wyróżniającego się hydrofobowymi właściwościami i niskim stopniem uwodnienia. Ich kluczową zaletą jest zminimalizowanie ryzyka wystąpienia zaćmy wtórnej. Oprócz tego zapewniają stabilność oraz długoterminową centrację. Ich skomplikowana budowa optyki przekłada się na dobrą jakość widzenia u pacjentów kwalifikujących się do zastosowania takiego rozwiązania. 

Czy można zapobiegać zaćmie? 

W niektórych przypadkach zaćmie można zapobiegać. Jeśli jej przyczyną nie są uwarunkowania genetyczne, odpowiednia profilaktyka powinna pozwolić uniknąć rozwoju schorzenia. Specjaliści doradzają, aby:

• nosić okulary przeciwsłoneczne chroniące przed promieniowaniem UV,
• zabezpieczać wzrok przed uszkodzeniami mechanicznymi,
• trzymać się zdrowej diety i suplementacji,
• dbać o codzienną aktywność fizyczną.

Konieczne jest także regularne badanie wzroku. Warto odwiedzać okulistę przynajmniej raz w roku.